İkamet izni/Oturma izni, Türkiye’de vizenin veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da 90 günden fazla kalmak isteyen yabancıların Türkiye’de kalabilmelerini sağlayan izindir. Kamu güvenliği ve düzeninin sağlanmasıyla birlikte olası risklerin en aza indirilebilmesi amacıyla verilen oturma izni, uluslararası hukukun bir gerekliliğidir.
Yabancıların Oturma İzni Süresi Nedir?
Türkiye Cumhuriyeti’nde 90 günden fazla kalmak isteyen yabancı oturma izni almalıdır. Oturma izni alındıktan sonra 6 ay içerisinde yabancı kişi Türkiye’ye gelmelidir. Aksi takdirde alınan oturma izni geçersiz sayılacaktır.
Türkiye’de Oturma İzni Şartları Nelerdir?
Türkiye’de oturma izni şartı, ülkeye girişine izin verilmeyen kişilerden olmamak ve vize verilmeyecek kişilerden olmamaktır.
- Türkiye’ye girişleri yasaklı olan,
- Türkiye’ye giriş, Türkiye’den geçiş veya Türkiye’de kalış amacını haklı nedenlere dayandıramayan,
- Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından sakıncalı görülen,
- Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşıyan,
- Suçluların geri verilmesine esas olan suç veya suçlardan sanık ya da hükümlü olan,
- Vize, vize muafiyeti veya ikamet izin süresinin bitiminden itibaren en az 60 gün süreli pasaport veya pasaport yerine geçen belgesi olmayan,
- Kalacağı süreyi kapsayan geçerli bir sağlık sigortası bulunmayan,
- Türkiye’de kalacağı sürede, yeterli ve düzenli maddi imkana sahip olmayan,
- Vize ihlalinden veya önceki ikamet (oturma) izninden doğan borç ve cezaları ödemeyi kabul etmeyen, kişilerden olmamak Türkiye’de oturma (ikamet) izni almak için genel şartlardır.
Türkiye’de Oturma İzin Türleri Nelerdir?
- Kısa Dönem Oturma İzni
Kısa dönem oturma izni, diğer oturma izinlerine kıyasla daha kolay alınabilen izin türüdür. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 31.maddesinde belirtilen kişiler kısa dönem ikamet izni alabilmektedir. İlgili maddenin son iki maddesinde sayılan kişiler haricinde kalanlar için kısa dönem oturma izni “iki yıllık” süre ile verilir. Kısa dönem oturma izni alanlar Türkiye’de kalacağı adresi belirtmelidir. Kısa dönem oturma izni için başvurular yabancının vatandaşı olduğu veya ikamet ettiği ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti konsolosluklarına yapılır.
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu(YUKK) m.31’ göre kısa dönem oturma izni verilecek kişiler aşağıda belirtilmiştir:
- Bilimsel araştırma amacıyla gelecek olan yabancılar (Başvuru aşamasında bilimsel araştırmaya ilişkin izin belgesinin de sunulması gerekmektedir.)
- Türkiye’de taşınmaz malı bulunan yabancılar (Taşınmazın konut statüsünde olması gerekmektedir.)
- Ticari bağlantı veya iş kuracak olan yabancılar (Bu kapsamda şirketler tarafından gönderilen davet mektuplarının dayanak olarak gösterilmesi mümkündür.)
- Hizmet içi eğitim programına katılacak olan yabancılar (Eğitimin kim tarafından verileceği, ne kadar süreceği şeklinde belgelerin ibraz edilmesi gerekmektedir.)
- Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu anlaşmalar ya da öğrenci değişim programları çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla gelecek olan yabancılar (Verilecek olan izin süresi eğitim süresi ile eş olacaktır.)
- Turizm amaçlı kalacak yabancılar
- Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecek olan yabancılar (Burada izin süresi tedavi süreci göz önünde bulundurularak verilmektedir. Yalnızca tedavi görecek olan kişi bu izinden faydalanabilecek, refakatçiler bu izinden faydalanamayacaktır.)
- Adli veya idari mercilerin istek veya kararlarına bağlı olarak Türkiye’de kalması gereken yabancılar
- Aile ikamet iznine ilişkin şartları kaybetmesi halinde kısa dönem ikamet iznine geçirilecek olan yabancılar
- Türkçe öğrenme kurslarına katılacak olan yabancılar (Bu kursun Millî Eğitim Bakanlığı tarafından onaylı bir kurs olması gerekmektedir.)
- Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılacak olan yabancılar (En fazla 1 yıllık süreyle verilmektedir.)
- Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanlardan mezun oldukları tarihten itibaren altı ay içinde müracaat eden yabancılar (Tek seferde en çok 1 yıl süreliğine verilmektedir.)
- Türkiye’de çalışmayan ancak Bakanlar Kurulunca belirtilecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu (Üst sınırı 5 yıldır.)
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı olan yabancılar (Üst sınırı 5 yıldır.) kısa dönem ikamet izni alabileceklerdir.
- Uzun Dönem Oturma İzni
Türkiye’de kesintisiz bir şekilde en az 8 yıl oturma izniyle kalmış olan ya da İçişleri Bakanlığı’nın belirlemiş olduğu bazı şartları yerine getiren yabancılara Bakanlığın onayıyla valilikler tarafında süresiz ikamet izni düzenlenir. Uzun dönem ikamet izni sahibi yabancı, süresiz olarak oturma iznine hak kazanır. Uzun dönem ikamet izni alma şartları şunlardır:
- Kesintisiz en az 8 sene ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olmak,
- Son 3 yıl içerisinde sosyal yardım almamış olmak,
- Yabancının kendisi veya varsa ailesinin geçimini sağlayacak yeterli ve düzenli gelir kaynağına sahip olmak,
- Geçerli sağlık sigortasına sahip olmak,
- Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından tehdit oluşturmamak.
Uzun dönem ikamet iznine geçiş hakkı tanınmayacaklar şunlardır:
- Mülteciler,
- Şartlı mülteciler
- İkincil koruma statüsü sahipleri
- İnsani ikamet izni sahipleri
- Geçici koruma sağlanan kişiler
- Öğrenci Oturma İzni
Yabancı öğrencilerin Türkiye’de ikameti ile ilgili olarak düzenlenmektedir. Öğrenci ikamet izni şu kişilere verilmektedir:
- Aile ikamet izni bulunmaması halinde ilk ve orta derecede öğrenim gören yabancılar,
- Ülkemizde bir yükseköğretim kurumunda ön lisans, lisans, yüksek lisans seviyelerinde eğitim gören yabancılara öğrenim süresince ikamet izni verilmektedir.
Öğrenci oturma izninde, yabancının Türkiye’de öğrenim göreceğini gösteren bilgi ve belgeleri ibraz etme, Türkiye’ye girişe izin verilmeyen yabancılardan olmama ve Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini verme şartları aranır.
- Aile Oturma İzni
Türk vatandaşlarının veya oturma iznine sahip olan yabancıların yabancı eşine, kendisinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğuna ya da bağımlı yabancı çocuğuna verilen oturum iznidir. Bu oturum izni aynı zamanda, mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin, kendisinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğuna ya da bağımlı yabancı çocuğuna da verilmektedir.
Aile ikamet izni her seferine 3 seneyi aşmayacak şekilde verilmektedir. Aile ikamet izninin süresi hiçbir şekilde aile ikamet iznini almasına vesile olan kişinin ikamet izin süresini aşamayacaktır.
- Turistik Oturma İzni
Turizm amaçlı Türkiye’de kalmak isteyen yabancıların başvurduğu kısa dönem ikamet izni türüdür.
Turistik ikamet izni alma şartları şunlardır:
- Kabul edilmeyen yolcu kapsamında olmamak,
- Genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmak,
- Turizm amacıyla kalacağını belirterek oturma izni talebinde bulunmak ve bununla ilgili gerekli belgeleri ibraz etmek,
- İstenilmesi halinde, vatandaşı olduğu veya yasal olarak ikamet ettiği ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenmiş adli sicil kaydını gösteren belgeyi sunmak,
- Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini vermek.
Yabancılara İkamet İzni Nasıl Alınır?
Yabancılara ikamet izni almaları için ön başvuru, il göç idaresinin sitesinden e-ikamet sistemi üzerinden yapılmaktadır. Ön başvuru sonrası ön kayıt formu doldurulması gerekmektedir. Yapılan başvuru sonrası başvurucuya randevu gün ve saat verilir. Yabancı belirtilen randevu gün ve saatinde ön kayıt formunu ve gerekli belgeleri İl Göç İdaresine teslim etmelidir. İkamet izni başvuruları henüz yurt dışından alınmamaktadır.
Oturma izni başvurusu, kanundaki düzenlemeye göre en geç 90 gün içerisinde sonuçlanır. Bu süre, bilgi ve belgelerin tam olarak yetkili makama teslim edildiği tarihten başlar. Uygulamada, oturma izni ortalama 10-30 gün içerisinde çıkar.
Oturma İzinlerinin Süreleri Nedir?
- Kısa dönem ikamet izinleri kural olarak en fazla 2’şer yıl olacak şekilde verilebilmektedir.
- Aile ikamet izni her defasında en fazla 3 yıllık için verilmektedir. Ancak aile oturma izni, hiçbir şekilde destekleyicinin ikamet izni süresini aşamaz.
- Öğrenci ikamet izni, yabancının öğrenim süresini kapsayacak şekilde verilir. Ayrıca, yabancı öğrencinin öğrenim süresi 1 yıldan kısa ise öğrenci oturma izni öğrenim süresini aşamaz.
- Uzun dönem ikamet izni, başvuruda bulunan yabancı kişiye süresiz olarak verilir.
- Turizm ikamet/oturma izni, tedavi amaçlı oturma izni ve gayrimenkul alarak ikamet (oturma) izni, en fazla 2’şer yıllık sürelerle verilir.
Gerek ikamet izinleri ve gerekse Çalışma izinlerl müracaatları ve randevu alma başvuruları internet üzerinden yapılmaktadır, prosedürleri çok olduğundan tecrübe ve bilgi gerektirmektedir.
Bu anlamda; Çözüm ortaklarımızdan Ömer Faruk BOZKURT, daha önceki dönemlerde çalıştığı Çinli Firmalar çalışanlarından yaklaşık 10.000 civarında kişinin çalışma izinleri ve ikamet izinleri(tezkereleri) ile ilgili iş ve işlemleri takip etmiş ve sonuçlandırmıştır. Bürokrasiyi ve takip sistemini çok iyi bilmesi nedeniyle hızlı ve olumlu sonuçlar anında alınabilmektedir.